برای من همیشه جذابیت ظاهری این گیاه، شگفت انگیز بود. گل های متفاوتی که بدون داشتن ظاهری توصیف شدنی، خود را روی دمگل های طویل و در اطراف برگ ها نگه داشته اند، نشانی از استواری را به همراه دارند. گویی به هیچ چیز وابسته نیستند و می توانند به تنهایی، گلیم خود را از آب بیرون بکشند.بله! صحبت از گل سیکلامن است، این گیاه ویژگی های منحصر به فردی دارد.
شناسنامه ای برای سیکلَمِن از جنس گیاهی
- نام: سیکلَمِن، نگونسار
- نام علمی: Cyclamen persicum
- نام انگلیسی: Persian Violet
- خانواده: Primulaceae
سیکلَمِن
مشخصات کلی
این گیاه ، بومی بخشی از مدیترانه و اروپا است که از شرق به شمال ایران می رسد. همان طور که از نام علمی این گیاه نیز بر می آید، گونه ای ارزشمند و ملی در کشور ایران به شمار می رود. ارتفاع این گیاه علفی و دائمی به ۲۵-۱۵ سانتیمتر می رسد. در ارقام وحشی، گلبرگ ها واژگون هستند و دوره گلدهی کوتاهی دارند، اما اگر می خواهید رقم پرورشی را برای خانه خود خریداری کنید، باید بدانید که گل مدت طولانی تری روی گیاه آپارتمانی خانه شما زندگی می کند. برخی از ارقام سیکلامن زمستان گل بوده و به این دلیل نیز در زمستان اهمیت بسیار بالایی دارند.

مشخصات گیاه سیکلامن
این گیاه در قسمت ساقه تشکیل غده ای به نام ژوخه می دهد که برگ ها از درون آن رشد پیدا می کنند. برگ های آن کروی و قلبی شکل و به رنگ سبز تیره هستند. در برخی از واریته ها لکه های سفیدی روی برگ وجود دارد. دمبرگ ها بلند هستند و کمی رنگ قرمزی درون آنها دیده می شود. گل های معطر این گیاه دارای ۵ گلبرگ درشت هستند که به رنگ قرمز، ارغوانی، صورتی و سفید ظاهر می شوند. گلبرگ ها ممکن است چین داشته و یا صاف باشند.

گل سیکلامن
در مورد این گیاه باید این نکته را بدانید که مقداری نیز سمی است. سیکلامن رشد کمی دارد و برای ورود به مرحله گل دهی، زمان نسبتا طولانی نیاز دارد. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این گیاه تعداد زیاد شاخه های گل دهنده آن است.

گیاه سیکلامن
خاک، آب، نور و مواد غذایی مورد نیاز سیکلامن
- نور مناسب برای سیکلامن باید غیر مستقیم، متوسط تا نیم سایه باشد.
- این گیاه در دمای خنک و در محدوده ۲۰-۱۴ درجه سانتی گراد زندگی می کند. به دمای بالا و همچنین سرما حساس است.
- خاک سیکلامن باید سبک و کمی اسیدی باشد. ۳ قسمت خاک برگ، ۱ قسمت ماسه و ۱ قسمت کود حیوانی برای این گیاه مناسب است. همچنین ترکیبی از کوکوپیت، پرلیت و پیت ماس را نیز می توانید برای آن استفاده کنید.
- سیکلامن نیاز به رطوبت همیشگی دارد و به همین دلیل باید آبیاری را با توجه به خشکی دمای محیط حدود ۲ بار در تابستان و یکبار در زمستان انجام دهید. این نکته را فراموش نکنید که غرقابی شدن گیاه باعث پوسیدگی طوقه می شود.
- برای تغذیه گیاه سیکلامن، کود را با غلظت ۳ گرم در لیتر انجام دهید. این میزان کود دهی هر هفته در تابستان هفته ای یکبار و در زمستان دو هفته یکبار انجام می شود.
مواد غذایی مورد نیاز سیکلامن
برای نگهداری سیکلامن باید به چه نکاتی توجه کنید؟
- گیاه سیکلامن مستعد بیماری های باکتریایی و قارچی است؛ به همین دلیل باید مراقبت های بیشتری را برای جلوگیری از ابتلا به این گونه بیماری ها پیش بگیرید.
- اگر می بینید که گیاه شما دچار ریزش برگ شده، بدانید که کم آبی و خشکی هوا عامل اصلی آن است. اسپری برگی و آبیاری را پیش بگیرید.
- پوسیدگی طوقه نشان از رطوبت بالا و غرقابی شدن گیاه است.
- تأخیر در زمان گلدهی نشان از دمای نامناسب برای گیاه، نور کم، مواد غذایی متغیر و یا فضای رشد بزرگ است.
- پژمردگی گیاه نشان از رطوبت کم، املاح بالای خاک، دمای زیاد و نور کم دارد.
- زردی رنگ برگ ها نشان دهنده نیاز گیاه به کوددهی است و همچنین نور زیاد و رطوبت کم می تواند از عوامل رنگ پریدگی برگ ها باشد.
- زمانی که نور گیاه کم باشد، برای دستیابی به نور، رشد طولی بیشتری می کند و در این زمان است که دمبرگ ها بلند می شوند.
- سوختگی برگ و یا توقف رشد آنها، نشان از نور زیاد در محیط گیاه است.
- در اثر کمبود مواد غذایی و نبود کود دهی، گیاه کوچک مانده و دمگل ها بلند می شوند.
- استفاده از آب آهکی، روی برگ لکه سفید ایجاد می کند.
نگهداری سیکلامن
سیکلامن چگونه تکثیر می شود؟
سیکلامن تکثیر چندان راحتی ندارد. با کاشت بذر در اواخر تابستان، می توانید در ابتدای زمستان سال آینده، شاهد گل روی گیاه خود شوید. به طور کلی حدود ۱۵ ماه از زمان کاشت بذر تا گلدهی طول می کشد.

تکثیر سیکلامن
تقسیم ساقه که به نام ژوخه شناخته می شود، یکی دیگر از روش های تکثیر گیاه سیکلا من است. در این حالت هر قسمت باید دارای یک تا دو برگ باشد تا قلمه ساقه را بتوانید در بستر سبکی مانند ماسه بکارید. بهتر است ساقه را در دی ماه قلمه گیری کنید تا گلدهی زودتر انجام شود.

ساقه سیکلامن
********************
سیکلامن پرسیکوم - PERSIAN VIOLET
CYCLAMEN PERSICUM: نام علمی
PRIMULACEAE MYRSINACEAE - پریمولاسه: خانواده
اروپا و منطقه مدیترانه و از شرق به ایران و یک گونه در سومالی: بومی منطقه
sowbread , sometimes , confusingly , Persian violet , نگونسار,سیکلمه: نام های دیگر
Cyclamen Persicum
خاک و تغذیه : مخلوطی از خاک برگ و ماسه
دمای ایده آل محیط : 15 درجه سانتیگراد
آبیاری و رطوبت : مرطوب
نور محیط : زیاد
سیکلامن پرسیکوم:
اسم علمی گیاه نگونسار Cyclamen persicum ، از خانواده Primulaceae می باشد. این جنس دارای ۱۵ گونه مختلف از گیاهان غده دار است که به صورت وحشی در کشورها و جزایر مدیترانه ای یافت می شود. گونه موردنظر ما، بومی کشورهای شرقی مدیترانه ای و ایران است
نام سیکلامن در هر منابعی که ذکر شده پسوند پرسیکوم Persicum یعنی ایرانی را به همراه دارد. سیکلامن یک گیاه ملی و ارزشمند ایرانی است.
گونه های سیکلامن عبارتند از : 1.سیکلامن ایرانی؛ 2.سیکلامن پرورشی؛ 3.سیکلامن پات پنت (گلدانی).
سیکلامن ایرانی یک گیاه بومی فلات ایران است. شکل اولیه این گیاه در جنگل های شمال ایران از چالوس تا لاهیجان دیده میشود، و نیز در بعضی از جنگلهای استان گلستان پراکنده است
ارتفاع آن به ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر می رسد. گلهای آن معمولا در اوایل بهار ظاره می شوند
سیکلامن برگهای کروی، قلمی شک و سبز تیره دارد. در بعضی واریته ها لکه های سفید رنگ روی برگها به چشم می خورد. گلهای معطری به طول ۵/۲ تا ۳ سانتی متر و به رنگ صورتی، قرمز، ارغوانی و سفید دارد.
سیکلامن یک گیاه زمستان گل است و با توجه به ارزش و اهمیت گیاهان زمستان گل یا پات پلنت های زمستانه این گیاه جایگاه خوبی در ایران برای تولید، پرورش و صادرات به کشور های متقاضی دارد. سیکلامن گیاه وسیعالرشد اما کند رشد بوده و نیاز به یک دوره نسبتاً طولانی برای گل دهی و ورود به فاز زایشی دارد. همچنین این گیاه در تمام مراحل رشد تا زمان گلدهی احتیاج به مراقبت ویژه دارد.
تعداد بسیار زیاد شاخه های گل دهندهی این گیاه از ویژگیهای انحصاری آن میباشد. سیکلامن جزء معدود گیاهانی است که بیش از 80 شاخه گل در هر بوته تولید می کند، که این شاخه های گل یکی از پتانسیل های قابل توسعه و قوی در راه بهبود کیفیت و توسعه کشت و کار این گیاه محسوب می شود
ارقام وحشی سیکلامن پنج گلبرگ دارند، گل برگ واژگون به رنگهای صورتی، بنفش و سفید میباشد. اما ارقام پرورشی دارای برگ های بسیار درشت و متنوع بوده و برای مدت طولانی به گل میروند. در ارقام وحشی گل دهی برای مدت کوتاهی است که در هر بار تعداد محدودی گل تولید میشود. اما در ارقام پرورشی دورهی گلدهی تا زمانی که درجه حرارت وضعیت مطلوبی دارد، وجود دارد
این گیاه به نور متوسط، هوای خنک تا کمی گرم، خاک همیشه خیس، رطوبت هوای عادی وخاک کمی اسیدی، احتیاج دارد.
کود مورد نیاز گیاه نگونسار را میتوان به میزان ۳ گرم در لیتر ، هر هفته یکبار در تابستان و دو هفته یکبار در زمستان مورداستفاده قرار داد
مخلوطی از خاک برگ و ماسه برای رشد این گیاه مناسب است
در مراحل مختلف رشد رویشی گیاه، نیازهای تغذیه ای متفاوتی برای سیکلامنها وجود دارد. در مراحل اولیه رشد تا 8 برگی افزودن ppm 200 نیتروژن و ppm 150 پتاسیم بطور ثابت به آب آبیاری هر هفته توصیه شده است. در زمان گلدهی نیز مقدار نیتروژن به ppm 100 تقلیل و مقدار پتاسیم به حدود ppm 200 افزایش یابد. بنابراین اهمیت مواد غذایی مخصوصاً ماکروالمنتها (پرمصرفها) Macroelements در رشد این گیاه بارز است.
از نکات قابل توجه در پرورش سیکلامن حفظ و نگهداری آن از باکتری ها و عوامل قارچی است. سیکلامنهای مبتلا به برخی از آلودگی های باکتریایی دچار مرگ برگی خواهند شد. لذا پیشگیری از چند طریق صورت میگیرد :
- استریل کردن خاک؛
- مجزا بودن گلخانه؛
- جلوگیری از تردد بی مورد کارگران در گلخانه
تکثیر سیکلامن، نیاز به تحمل سختی فراوان دارد. اگر بذرهای این گیاه را در آخر تابستان بکارید در اواخر پاییز و اوایل دی ماه سال آینده گل خواهد داد. و یا هر زمانی از اواخر بهار تا تابستان اقدام به کاشت بذر کنید، تقریبا ۱۵ ماه بعد به گل خواهد نشست. بذرها را در سینی بذر یا ظرف کم عمق ، حاوی کمپوست مخصوص بذر و قلمه بکارید. و به آرامی روی آنها را بپوشانید و دمارا ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتیگراد نگاه دارید تا شروع به روییدن کنند. بذرها باید در تاریکی بمانند و جوانه ها باید یک جور و یک اندازه باشند. به محض رویش جوانه ها آنها را در شرایط سیکلامن از هوای خفه و مرطوب متنفر است.
سیکلامن ایرانی دارای بذر های سیاه رنگ، ریز و زاویه دار است و در یک بستر بسیار سبک، نرم و کم عمق کشت می شوند. با انجام مراقبت های اولیه حدود 28 تا 35 روز بعد جوانه می زند. اولین گیاه جوانه زده بذری، برگ ریز بشکل یک برگ کوچک اولیه یا یک غده بسیار ظریف، کوچک و کم رنگ با ریشه ظریف دارد. تمام اندام های گیاه نیاز به مراقبت دارند تا یک سیکلامن غدهدار و پر گل پرورش یابد. بعد از این مرحله، گیاهان یک برگی را به گلدانهای استکانی انتقال می دهند. زمانی که گیاه چهار برگی دارای غدهی گیاهی رشد یافته و آماده برای انتقال به گلدان بزرگتری باشد شکل برگ ها بتدریج از حالت اولیه خارج شده و برگ ها به طرف کامل شدن و توسعه یافتن پیش می روند. در مرحله هشت برگی، یک بار دیگر گیاهان را به گلدان هایی با قطر حدود 15 سانتیمتر که در اصطلاح باغبانی گلدان های خیاری گفته میشوند، منتقل می کنند. این مرحله که مصادف با ماه 14 و 15 زندگی گیاه میباشد بتدریج شرایط برای به گل رفتن گیاه آماده میشود. در طی مرحله رویشی، مواد غذایی کافی بخصوص نیتروژن و پتاسیم ضروری است. در 6 هفته قبل از گل دهی درجه حرارت محیط پرورشی باید در حدود 12 تا 15 درجه سانتیگراد باشد تا جوانه های گل در حدود ماههای آذر تا دی ظاهر شوند.
********************
سیکلمه
(گل روز کوتاه )Cyclamen_Sp
شرح این گیاه
روزکوتاه این گیاه دارای برگهای کروی، قلبی شکل برنگ سبز تیره در بعضی واریته ها دارای لکه های سفید رنگ میباشد. ارتفاع آن به 15 الی 25 سانتیمتر میرسد. در بعضی گونه ها گلها معطر میباشد. رنگ گلها بصورت صورتی، قرمز، ارغوانی، بنفش و سفید دیده می شود.
انواع واریته ها
واریته های مختلف آن C.P."Butterfly" ..."C.P. "Rex"
نوع خاک
خاک اسیدی (آپارتمانی + خاک برگ)
دما ، آبیاری و نور
نور متوسط- دما متوسط تا زیاد-آبیاری زیاد ( فاصله بین دو آبیاری سطح خاک مرطوب بماند)
روش های تکثیر
از طریق بذر در اواخر تابستان و اواخر پائیز در درجه حرارت بین 12 تا 22 درجه سانتیگراد
موارد استفاده
جهت تزئین در منازل بکار میرود
توضیحات بیشتر
این گیاه برای گل دهی هر هفته یکبار حدود 3 گرم کود تقویتی نیاز دارد.
*************************
میخوام براتون از گیاهی بگم که شاید باور کردنی نباشه اما خوبه بدونید این گیاه ایرانیه. گیاه سیکلامن که به زبان فارسی به اون نگونسار هم گفته میشه. جالبه نه؟ این گیاه رو حتی میتونید تو دل طبیعت در جنگلهای شمال ایران و مخصوصا از چالوس تا لاهیجان و حتی بعضی از جنگلهای استان گلستان ببینید. تنوع رنگی بسیار بالا و جالب سیکلامن باعث محبوبیت و جذابیت اون بین مردم شده. در اینجا در مورد روش نگهداری سیکلامن این گیاه زیبای ایرانی صحبت میکنم.
سیکلامن گلهایی با تنوع رنگی زیبایی مثل صورتی، قرمز، ارغوانی، بنفش و سفید داره که در فصل زمستان و بهار ظاهر میشن. این گیاه به کندی رشد میکنه و برای وارد شدن به دوره جدید گلدهی نیاز به یک دوره استراحت داره.
بدون شک از اینکه سیکلامن گونه های وحشی هم داره بی خبر بودید. این گونه از سیکلامن های وحشی گلهای پنج پر و واژگون داره که گلهای اون به رنگهای صورتی، بنفش و سفید هستند. این مدل از سیکلامن هایی که در گلخانه ها شاهد اون هستیم از واریته ی پرورشی سیکلامن هستن که به مدت طولانی تری به گل میرن و بطور مداوم غنچه های جدید تولید میکنن.
میزان آبیاری مورد نیاز سیکلامن
سیکلامن رو در طی فصل رشد بخوبی آبیاری کنید. اما بین دو آبیاری هم اجازه بدید تا سطح خاک خشک بشه و بعد از اون باز گیاه رو آبیاری کنید. سیکلامن هم مثل زاموفیلیا به علت داشتن ریشه های غده ای با روبرو شدن با حجم زیاد آب و آبدهی زیاد از بین میرن. این غده ها در برابر آب مقاومت ندارن و به سرعت لهیده میشن. پس خاک گیاه رو غرق آب نکنید.
روش صحیح آبیاری سیکلامن
زمان آبدهی به سیکلامن، آب رو از گوشه گلدان به گیاه بدید و از وسط و قسمت غده گیاه اینکار رو انجام ندید. همونطور که گیاه خاک خیس و غرق آبی رو دوست نداره، خشکی خاک رو هم نمیتونه تحمل کنه و با روبرو شدن با خشکی خاک، برگهای گیاه شروع به ریزش و خشک شدن میکنن. این نکته رو باید بدونید که بعد از دوره گلدهی و رشد و با اتمام تایم گلدهی گیاه، کم کم باید میزان آبدهی رو کم کنید تا زمانی که آبدهی رو کاملا قطع کنید. در بعضی از واریته های سیکلامن دوره استراحت فصل تابستان هست و گلخانه دارها برای بارور کردن مجدد گیاه و به گل رفتن اون آبدهی رو به مرور کم و در انتها قطع میکنن تا گیاه بخواب بره و بعد در اواسط پاییز آبدهی رو شروع میکنن تا خواب گیاه شکسته بشه و باز هم گیاه زنده بشه و برای زمستان آماده به گل نشستن بشه.
نور مورد نیاز سیکلامن
سیکلامن برای رشد مطلوب به محیط پرنور و روشن احتیاج داره. در فصل پاییز تا بهار گیاه رو به روشن ترین مکان انتقال بدید تا دوره رشد اون بخوبی طی بشه. در این دو فصل یعنی پاییز و زمستان دمای نور آفتاب در کمترین میزان ممکن قرار داره و باعث سوختگی گیاه نمیشه. اما باز هم در فصل پاییز بیشتر از فصل زمستان مراقب آفتاب و آفتاب سوختگی گیاه سیکلامن باشید. یادتون باشه که در صورت عدم وجود نور کافی غنچه های گیاه قبل از باز شدن خشک میشن و گیاه رشد علفی خواهدداشت.
خاک مناسب برای گیاه سیکلامن
برای نگهداری از سیکلامن، تعویض خاک و یا تکثیر اون باید از خاک سبک با زهکش مناسب استفاده کنید. این خاک متشکل شده از پیت ماس، کوکوپیت، پرلیت و ( خاک برگ البته به مقدار کم ). میتونید دراین ترکیب از مقداری شن هم استفاده کنید. برای اطلاعات بیشتر در مورد خاکهایی که نام بردم به این لینک مراجعه کنید.
تقویت خاک و کوددهی سیکلامن
برای تقویت سیکلامن هم میتونید از کودهای مایع مخصوص گیاهان زینتی البته با نصف غلظت معمول استفاده کنید اما اگر دوست دارید تداخلی در رشد گیاه ایجاد نشه به شما پیشنهاد میکنم هر دوماه یکبار به گیاه کود مایع بدید تا در گلدهی اون تداخل ایجاد نشه .
**********************